หน้าที่ผู้เฝ้าระวังไฟในโรงงาน การจัดการความเสี่ยงจากเพลิงไหม้

ไฟไหม้เป็นหนึ่งในอุบัติภัยที่มีความรุนแรงและสร้างความเสียหายทั้งต่อชีวิตและทรัพย์สินเป็นอย่างมาก การป้องกันไฟไหม้ในโรงงานอุตสาหกรรมเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องมีการวางแผนและดำเนินการอย่างเข้มงวด หนึ่งในมาตรการสำคัญคือการมี “ผู้เฝ้าระวังไฟ” (Fire Watch) ซึ่งเป็นบุคคลที่ได้รับมอบหมายให้ดูแลและป้องกันเหตุเพลิงไหม้โดยเฉพาะ

ผู้เฝ้าระวังไฟ คือใคร ?

ผู้เฝ้าระวังไฟ (Fire Watch) คือ บุคคลที่ได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่สอดส่องและตรวจตราบริเวณที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดเพลิงไหม้ โดยเฉพาะในช่วงที่มีการทำงานที่เกี่ยวข้องกับแหล่งความร้อนหรือประกายไฟ เช่น การเชื่อมโลหะ การตัดเหล็ก การใช้เครื่องมือที่ก่อให้เกิดความร้อนสูง เป็นต้น บุคคลนี้อาจเป็นพนักงานประจำโรงงาน หรือเจ้าหน้าที่ที่ได้รับการฝึกอบรมเฉพาะด้าน เพื่อปฏิบัติหน้าที่ในการเฝ้าระวังและควบคุมความปลอดภัยด้านอัคคีภัยในพื้นที่ทำงาน

คุณสมบัติของผู้เฝ้าระวังไฟที่ดี

ผู้เฝ้าระวังไฟควรมีคุณสมบัติดังต่อไปนี้:

• ผ่านการฝึกอบรมผู้เฝ้าระวังไฟ เพิ่มทักษะการจัดการความเสี่ยงในการทำงานความร้อน การเตรียมอุปกรณ์ให้เหมาะกับงาน และเรียนรู้ทักษะการดับเพลิงขั้นต้น
• มีความรู้เกี่ยวกับอันตรายจากไฟ และปัจจัยที่ทำให้เกิดไฟไหม้
• มีความสามารถในการตัดสินใจอย่างรวดเร็ว ในกรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน
• มีความรอบคอบและใส่ใจในรายละเอียด เนื่องจากต้องคอยสังเกตความผิดปกติที่อาจนำไปสู่ไฟไหม้

บทบาทและหน้าที่ของผู้เฝ้าระวังไฟ มีอะไรบ้าง

1. ตรวจสอบพื้นที่ก่อนปฏิบัติงาน

ผู้เฝ้าระวังไฟต้องทำการตรวจสอบพื้นที่ก่อนที่จะมีการดำเนินกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดเพลิงไหม้ โดยต้องพิจารณาปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ เช่น วัสดุไวไฟ แหล่งเชื้อเพลิง สภาพแวดล้อมในการทำงาน และการจัดเตรียมอุปกรณ์ดับเพลิงให้พร้อมใช้งาน

2. เฝ้าระวังระหว่างการปฏิบัติงาน

ขณะที่มีการทำงานที่เกี่ยวข้องกับประกายไฟหรือแหล่งความร้อน ผู้เฝ้าระวังไฟต้องอยู่ประจำพื้นที่จนกว่าจะปฏิบัติงานเสร็จ เพื่อตรวจสอบว่ามีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นหรือไม่ และคอยสังเกตสัญญาณของการเกิดเพลิงไหม้ เช่น ควัน กลิ่นไหม้ หรือความร้อนที่เพิ่มขึ้นผิดปกติ

3. จัดการในกรณีเกิดเหตุเพลิงไหม้

หากเกิดไฟไหม้ขึ้น ผู้เฝ้าระวังไฟต้องดำเนินการตามแผนฉุกเฉินที่กำหนดไว้ เช่น การใช้ถังดับเพลิงหรืออุปกรณ์ที่เหมาะสมเพื่อควบคุมสถานการณ์ในเบื้องต้น รวมถึงแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้เข้ามาดำเนินการแก้ไขสถานการณ์โดยเร็ว

4. ตรวจสอบพื้นที่หลังการปฏิบัติงาน

หลังจากเสร็จสิ้นงานที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดไฟ ผู้เฝ้าระวังไฟต้องทำการตรวจสอบพื้นที่เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเชื้อเพลิงที่อาจก่อให้เกิดไฟไหม้หลงเหลืออยู่ และต้องเฝ้าระวังเพิ่มเติมเป็นระยะเวลาหนึ่ง (เช่น 30 นาที หรือ 1 ชั่วโมง) ตามมาตรฐานความปลอดภัยของแต่ละโรงงาน

ลักษณะการทำงานของผู้เฝ้าระวังไฟก่อนเริ่มงาน

การทำงานของผู้เฝ้าระวังไฟก่อนเริ่มงานมีขั้นตอนที่สำคัญเพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีความเสี่ยงจากอัคคีภัยเกิดขึ้นระหว่างการทำงาน ในการดำเนินงานก่อสร้างหรือกิจกรรมใด ๆ ที่มีความเสี่ยงในการเกิดไฟไหม้ จำเป็นต้องดำเนินการตามขั้นตอนเหล่านี้:

1. ประเมินความเสี่ยงในการเกิดเพลิงไหม้
   ผู้เฝ้าระวังไฟต้องเริ่มต้นด้วยการประเมินความเสี่ยงในการเกิดไฟไหม้ในพื้นที่ที่จะดำเนินงาน โดยตรวจสอบแหล่งที่อาจเป็นอันตราย เช่น วัสดุไวไฟ หรือพื้นที่ที่มีการใช้เครื่องมือที่อาจทำให้เกิดประกายไฟ จากนั้นต้องวางมาตรการควบคุมเพื่อลดความเสี่ยงและป้องกันไม่ให้เกิดอันตราย เช่น การจัดเตรียมเครื่องดับเพลิงหรือแหล่งน้ำ

2. ขอใบอนุญาตในการทำงาน (Work Permit)
   ก่อนเริ่มงานที่อาจสร้างความร้อนหรือประกายไฟ เช่น การเชื่อมหรือการใช้เครื่องมือที่อาจทำให้เกิดไฟ ผู้เฝ้าระวังไฟต้องขอใบอนุญาตในการทำงานที่ถูกต้อง เพื่อให้มั่นใจว่ามีการตรวจสอบและเตรียมความพร้อมที่เหมาะสมก่อนเริ่มดำเนินงาน

3. จัดทีมเฝ้าระวังไฟ
   ต้องมีการจัดทีมเฝ้าระวังไฟในจุดที่เสี่ยง เช่น บริเวณที่มีการเชื่อมหรือมีการใช้เครื่องมือหนัก โดยผู้เฝ้าระวังไฟจะต้องมีอุปกรณ์ดับเพลิง เช่น ถังดับเพลิง ผ้ากันสะเก็ดไฟ หรืออุปกรณ์ที่เหมาะสมสำหรับจัดการเหตุการณ์ฉุกเฉิน

4. ตรวจสอบความเข้มข้นของสารเคมีไวไฟ (LEL)
   ต้องทำการตรวจสอบพื้นที่โดยการวัดค่าความเข้มข้นของสารเคมีไวไฟ (Lower Explosive Limit, LEL) ที่อาจก่อให้เกิดไฟลุกติดในบริเวณโดยรอบ โดยจะต้องตรวจสอบว่าความเข้มข้นของสารเคมีเหล่านั้นอยู่ในระดับที่ปลอดภัย และสภาพบรรยากาศในพื้นที่นั้นๆ สามารถทำงานได้อย่างปลอดภัยหรือไม่

5. ปิดกั้นแหล่งความร้อนและประกายไฟ
   ในกรณีที่มีแหล่งความร้อนหรือประกายไฟที่อาจเป็นอันตราย ต้องใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์เพื่อปิดกั้นการแพร่กระจายของความร้อนหรือประกายไฟ เช่น การใช้ผ้ากันสะเก็ดไฟ หรือการใช้แผ่นกันไฟเพื่อความปลอดภัย

6. ประเมินความปลอดภัยในขณะปฏิบัติงาน
   ผู้เฝ้าระวังไฟต้องประเมินและติดตามสถานการณ์อย่างต่อเนื่องในขณะที่การทำงานดำเนินไป เช่น หากมีการใช้เครื่องมือที่อาจสร้างความเสี่ยงจากไฟ ต้องมั่นใจว่ามีการเฝ้าระวังและดำเนินการควบคุมความเสี่ยงตลอดเวลา

7. ตรวจสอบพื้นที่หลังจบการทำงาน
   หลังจากการทำงานเสร็จสิ้น ผู้เฝ้าระวังไฟต้องทำการตรวจสอบพื้นที่ทำงานให้มีความปลอดภัย โดยต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่มีแหล่งที่อาจเกิดไฟฟื้นหรือเกิดอันตราย จากนั้นจึงทำการปิดใบอนุญาตทำงาน (Work Permit) เพื่อยืนยันว่าพื้นที่นั้นปลอดภัยและสามารถดำเนินการอื่นๆ ได้

ขั้นตอนเหล่านี้จะช่วยให้มั่นใจว่าผู้เฝ้าระวังไฟมีการเตรียมความพร้อมอย่างดี และสามารถจัดการกับความเสี่ยงในการเกิดเพลิงไหม้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

องค์กรที่ควรมีผู้เฝ้าระวังไฟ (Fire Watch Man)

1. โรงงานอุตสาหกรรม – โดยเฉพาะโรงงานที่ใช้วัสดุที่ไวไฟ หรือมีเครื่องจักรที่อาจทำให้เกิดประกายไฟหรือความร้อนสูง เช่น โรงงานเคมี โรงงานผลิตอาหาร หรือโรงงานเหล็ก
2. สถานที่ก่อสร้าง – สถานที่ก่อสร้างที่ใช้เครื่องมือหนักหรือมีการเชื่อม การตัดโลหะ หรือการทำงานที่มีความเสี่ยงจากการเกิดไฟ
3. โรงแรมและสถานที่สาธารณะ – โรงแรม สถานบันเทิง หรือห้างสรรพสินค้าที่มีผู้คนอยู่ในจำนวนมาก ควรมีการเฝ้าระวังไฟเพื่อความปลอดภัยของผู้ใช้งาน
4. คลังสินค้า – โดยเฉพาะคลังสินค้าที่เก็บวัสดุอันตรายหรือสารเคมีที่อาจเกิดการระเบิดหรือเพลิงไหม้
5. สถานีไฟฟ้าและโรงงานพลังงาน – เนื่องจากมีเครื่องจักรที่อาจเกิดความร้อนหรือมีไฟฟ้าสูง ซึ่งเสี่ยงต่อการเกิดไฟไหม้
6. สถานที่ที่มีการใช้งานเชื้อเพลิงหรือสารไวไฟ – เช่น ปั๊มน้ำมัน โรงงานผลิตแก๊ส หรือโรงงานที่มีการจัดเก็บสารเคมีที่ไวไฟ
7. การประกอบกิจการที่มีการใช้เชื้อเพลิงหรือมีแหล่งไฟสูง – เช่น โรงงานแก๊ส หรือสถานที่ที่มีการใช้วัสดุที่มีความเสี่ยงจากไฟ

การมีผู้เฝ้าระวังไฟในองค์กรเหล่านี้เป็นสิ่งที่สำคัญเพื่อให้เกิดการตอบสนองที่รวดเร็วหากเกิดเหตุการณ์ไฟไหม้หรืออุบัติเหตุจากไฟ และช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดเหตุการณ์ที่อาจทำให้เกิดอันตรายแก่บุคลากรและทรัพย์สิน

ความสำคัญของผู้เฝ้าระวังไฟในโรงงานอุตสาหกรรม

การมีผู้เฝ้าระวังไฟเป็นมาตรการสำคัญในการลดความเสี่ยงของอัคคีภัยในโรงงาน โดยมีประโยชน์ดังนี้:

• ลดความเสี่ยงของการเกิดเพลิงไหม้ โดยการตรวจจับและป้องกันตั้งแต่ระยะแรก
• ช่วยลดความสูญเสียของทรัพย์สินและชีวิต หากเกิดเหตุเพลิงไหม้ ผู้เฝ้าระวังไฟสามารถดำเนินการควบคุมสถานการณ์ได้อย่างทันท่วงที
• เป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัย หลายประเทศและหน่วยงานกำกับดูแลกำหนดให้ต้องมี “ผู้เฝ้าระวังไฟ” ในกรณีที่มีการทำงานที่มีความร้อน ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดไฟไหม้สูง

สรุป

ผู้เฝ้าระวังไฟมีบทบาทสำคัญในการป้องกันอัคคีภัยในโรงงานอุตสาหกรรม โดยทำหน้าที่ตรวจสอบ เฝ้าระวัง และจัดการเหตุฉุกเฉินที่เกี่ยวข้องกับเพลิงไหม้ การมีบุคคลที่ได้รับการฝึกอบรมและปฏิบัติหน้าที่นี้อย่างมีประสิทธิภาพช่วยลดความเสี่ยงและสร้างความปลอดภัยให้กับสถานประกอบการได้เป็นอย่างดี

สำหรับผู้ที่สนใจเข้าอบรม หลักสูตรผู้เฝ้าระวังไฟ เราของแนะนำ เซฟตี้.com พร้อมจัดอบรมผู้เฝ้าระวังไฟแบบอินเฮ้าส์ สอนโดยวิทยากรมืออาชีพขึ้นทะเบียนกับกรมสวัสดิการ อย่างถูก มีวุฒิบัตรหลังอบรมเสร็จ สมัครวันนี้ลดทันที 50%

หลักสูตร : หลักสูตรผู้เฝ้าระวังไฟ

ติดต่อสอบถาม : เมล [email protected]

อ้างอิง

• Occupational Safety and Health Administration (OSHA). “Fire Watch Requirements.” เว็บไซต์ทางการของ OSHA
• National Fire Protection Association (NFPA). “Fire Watch Guidelines.” NFPA Standards
• กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน. “แนวทางป้องกันอัคคีภัยในสถานประกอบกิจการ”